Rebellerende teams en een ruiten intikkende schooldirecteur!

Dit is de eerste van een serie van 7 blogs over systemisch leidinggeven, waar ik aan de hand van praktijkvoorbeelden uitleg hoe gedrag in organisaties terug is te leiden tot systemische principes. In deze eerste blog een uitleg welke principes een rol spelen.
 
Een team, een organisatie (maar ook een gezin): allemaal vormen ze een systeem. En, kenmerkend voor systemen, ze hebben hun eigenheid (en eigenaardigheden), hun patronen én laten zich lastig veranderen. Als het systeem ‘klopt’ is er niets aan de hand, maar dat wordt anders als er sprake van een ‘systeemfout’ is. Dan ‘loopt het niet meer’ of is er steeds ‘gedoe’.
 
De drie systemische principes zijn binding, ordening en balans. Bij binding gaat het om het recht hebben op een plek in het systeem. En als dat niet gebeurt ontstaat een reactie. Bijvoorbeeld als bij het opzetten van een IKC (ook een systeem) over ‘leerlingen’ en ‘lokalen’ wordt gesproken. Als dat niet wordt gecorrigeerd, zal het IKC altijd een school blijven dat ook opvang biedt; écht integraal zal het niet worden.
 
Bij ordening gaat het om de natuurlijke positie die de leden (of afdelingen) ten opzichte van elkaar hebben. Bij organisaties gaat het dan meestal om hiërarchie, maar soms is opleidingsniveau of het aantal jaren dat je voor de organisatie werkzaam bent bepalend welke plek je in de ordening hebt. Als ik word gevraagd voor een teamcultuuronderzoek of traject, dan is ordening altijd het eerste waar ik naar kijk. Ik stel me daarin vragen als: ‘Neemt de leiding zijn/haar plek in?’ En soms ontdek je dat de directeur dit niet doet/durft. Tsja en dan blijft de stoel van de leider eigenlijk leeg en gaat een ander (of een heel team) erop zitten en raakt de ordening behoorlijk verstoord….
 
Het derde systemische principe is de balans. Is er een evenwicht tussen wat gegeven (inzet, werk, …) en wat ontvangen (salaris, aandacht, waardering) wordt. In het primair onderwijs is gepoogd de balans te herstellen door de salarissen gelijk te trekken met het voortgezet onderwijs. Daarmee is de balans deels hersteld, maar is de balans tussen bijvoorbeeld pedagogisch werk en administratief werk niet hersteld.
 
In de volgende blog een verhaal uit de praktijk over een directeur die bekend stond als  ‘de ruitentikker’.
 
Wil je inzicht krijgen in de systemische principes in jouw team/organisatie volg dan een trainingsdag over systemisch leidinggeven. Kijk op: https://www.hetonderwijsbureau.nl/advies-begeleiding/trainingen-voor-teams-en-professionals-in-het-onderwijs/training-systemisch-leidinggeven/