De stier van Itteren
Dit is de zesde van een serie van 7 blogs over systemisch leidinggeven, waar ik aan de hand van praktijkvoorbeelden uitleg hoe gedrag in organisaties terug is te leiden tot systemische principes. In deze blog gaat het over (een teveel aan) binding, en wat je daaraan kunt doen als schoolleider. Oftewel: ‘hoe krijg je beweging krijgen in onwillige leden van de kudde.
Nieuwsbericht 29 december’24, Itteren: ‘Enige maanden geleden heeft de stier zich van de kudde afgezonderd. Gelukkig is dat geen ongewoon gedrag voor een volwassen stier: het komt vaker voor.’ Het werd pas een probleem toen het water van de Maas steeg en de kudde verplaatst moest worden. Gewillig lieten vrijwel alle leden van de kudde zich begeleiden naar een andere plaats. De stier echter liet zich niet vermurwen en bleef waar hij was.
Daar stond hij, schijnbaar eenzaam en verlaten op een voor hem vertrouwd plekje grond. En hoewel om hem heen het water steeg, leek hij zich, zoals in het nieuwsbericht stond: ‘..op zijn gemak en stond rustig te grazen.’
Op donderdag 28 december ’24 besloten een aantal experts van buiten (in dit geval kudde-beheerders), met hulp van de eigenaar, met een boot naar de stier gegaan.
Daar ontstond een interessante ‘dialoog’ tussen de partijen. De experts en de directeur probeerden de onwillige stier (met het meegebrachte hooi) te verleiden naar het andere stuk land over te steken. Ze wezen hem op de anderen van de kudde in de hoop dat het zijn kudde instinct zou stimuleren. En oefenden, toen het andere niet werkte, tenslotte lichte dwang uit. Er werd, zo stel ik mij voor, wat geduwd en gesjord en misschien wel gedreigd dat er anders andere keuzen gemaakt moesten worden.
Het mocht allemaal niet baten. De experts en de eigenaar staken enigszins gefrustreerd de koppen bij elkaar; dit gedrag kon niet langer getolereerd worden. En zodoende werd besloten dat de stier of hij nu wilde of niet tegen z’n wil (in dit geval platgespoten) toch naar de rest van de kudde werd gebracht.
Het gebeurt op scholen ook; er vindt een verandering plaats en een deel van het team (of een enkele collega) wil niet mee. En na verschillende gesprekken bekruipt jou het gevoel dat, wat je ook doet en welke argumenten je ook aandraagt, ‘er geen beweging in is te krijgen’.
Wat is hier systemisch aan de hand?
Het is een natuurlijke reflex dat iemand niet van z’n vertrouwde plek af wil. En die plek kan een vertrouwde wijze van lesgeven of van samenwerken gaan. Je hebt er (individueel of als team) ooit bewust voor gekozen of misschien zelfs wel voor ‘gevochten’. Het ’land aan de overkant’ is dan niet bij voorbaat gewenst en ook wordt de noodzaak om ernaartoe te verhuizen niet per se zo gevoeld.
Systemisch is er sprake van binding; graag willen we behouden wat er nu is of (zoals in het geval van de stier) vasthouden aan wat er was. En zoals dat gaat bij binding; alles hoort erbij en vraagt om erkenning. De boodschap dat tijden veranderen en daarom een wijze van werken achtergelaten moet worden is vanuit binding onvoldoende om in beweging te komen. Binding heeft ook te maken met trouw, trouw aan iets of iemand. Wel meegaan in een verandering betekent dan dat je gevoelsmatig ontrouw bent eraan.
Wat kun je er wel aan doen? Neem de tijd om duidelijk te krijgen waar de weerstand écht vandaan komt. Is het angst om te mislukken of angst voor het onbekende? Geef dan erkenning; ‘Het kan inderdaad mislukken’. Vertel dan wat je plan is en hoe je tussentijds zicht op hoe het zich ontwikkelt, wilt houden.
Of heeft de weerstand z’n oorsprong in eerdere mislukte verandertrajecten? Ook deze ervaringen vragen om erkenning (met pas daarna de uitnodiging om opnieuw een verandering aan te gaan).
Het vraagt moed en geduld om het uit te houden bij ‘onwillige leden van een kudde’. Liever zou je aan de slag gaan met de verandering. Toch is het de investering meer dan waard.
Heb je ook een ‘stier van Itteren in je team’ of krijg je een deel van je team niet in beweging? Of werkt het woord ‘veranderen’ als een rode lap in jouw team? Misschien mag ik dan eens met je meedenken of met je team systemisch aan de slag.
Gerelateerd nieuws
