Schoolplan: verantwoording of stimulans?

De zin en onzin van het schoolplan

2019 - voor veel scholen het jaar van een nieuw schoolplan. Maar waarom doen we dat eigenlijk? Omdat het moet, als verantwoordingsdocument? Of omdat we het willen, omdat we kwaliteit willen leveren en verbeteren? 

Ik heb gezocht naar het waarom van een schoolplan. Op de website van de inspectie begint de informatie over het schoolplan met: ‘Wanneer stelt u het op, wat moet erin en hoe ziet het toezicht van de inspectie eruit’?  Om vervolgens te verwijzen naar een notitie met verplichte onderdelen en hoe de inspectie dit controleert. Dit geeft mij geen energie; ik houd er niet van om dingen te doen alleen omdat ze moeten.

'Volgens mij is het gevaar van een papieren verantwoordingstijger levensgroot aanwezig'

Op Wikipedia ontdek ik dat een schoolplan sinds 1998 wettelijk verplicht is ‘om systematisch de kwaliteit van het onderwijs te bewaken en maatregelen te nemen om de kwaliteit te behouden en zo nodig te verbeteren’. Het is ontstaan na veel verzet over de toenemende bureaucratie en administratieve lasten rond het schoolwerkplan, staat er. In die tijd was ik net begonnen aan mijn studie, ik heb dus geen ervaring met die schoolwerkplannen. Inmiddels wel met schoolplannen. En ik moet zeggen: volgens mij is het gevaar van een papieren verantwoordingstijger levensgroot aanwezig.

Als je doorscrolt op de pagina van de inspectie kom ik toch inhoud tegen. Gelukkig maar: ‘Veel scholen spannen zich in om een goede school te zijn. Ze hebben serieuze ambities en een uitgesproken visie op onderwijskwaliteit’. En vervolgens schrijft de inspectie: ‘De bedoeling van het nieuwe schoolplan is dat u laat zien hoe u wilt voldoen aan de basiskwaliteit en welke kwaliteitseisen de school zelf stelt.’ De bedoeling volgens de inspectie is dus ‘laten zien hoe u wilt voldoen’. Toch verantwoorden dus. Weg inspirerende inhoud in de zin ervoor.

Dan nu weer een zinnetje van Wikipedia: ‘Het schoolplan dient als stimulans om integraal kwaliteitsbeleid te voeren en vormt de basis voor de dialoog binnen de school over dat beleid.’ Klinkt veel inspirerender: stimulans en dialoog. Dit lijkt me een betere bedoeling van het schoolplan, ook passend bij het ooit bedachte doel ervan.

Als onderwijsadviseur heb ik samen met mijn collega’s van Het Onderwijsbureau BV al op verschillende scholen bijgedragen aan de ontwikkeling van schoolplannen. Door gesprekken met onderwijsteams en ouders, door te schrijven en door mee te denken met directie en werkgroepen. Ik geniet van de energie en ambities die dan ontstaan. Nadenken over de kern van wat je doet, wie je wilt zijn en waar je naar toe wilt is belangrijk en energie gevend. Ik merk ook dat de uitwerking van deze inspirerende gesprekken op papier snel verdrinkt in allerlei wettelijke verantwoordingsteksten.

‘Laten zien en verantwoorden’ of ‘stimuleren van kwaliteit en dialoog daarover’?

Directeuren, zoek je inspiratie voor je schoolplanspeech ergens anders dan op de website van de inspectie. Begin met het vaststellen van jullie bedoeling van het schoolplan. ‘Laten zien en verantwoorden’ of ‘stimuleren van kwaliteit en dialoog daarover’? Ik hoop het laatste. Stel in dialoog ambities op die jullie kwaliteit verbeteren. Daardoor ga je vanzelf de goede dingen doen. En dat kan iedereen zien, ook de inspectie!

Door: Gerieke van Til, adviseur Het Onderwijsbureau BV

Lees hier hoe Het Onderwijsbureau BV scholen ondersteunt bij het schrijven van een zinvol schoolplan